Speech Dodenherdenking 2023

Beste mensen,  

Wat fijn dat u allemaal hier naartoe bent gekomen. Naar deze bijzondere plek. Ik zie mensen van alle leeftijden: kinderen, jongeren, volwassenen en gepensioneerden. Inwoners van onze gemeente en ook mensen uit de Oekraïne en anderen die op de vlucht zijn voor de oorlog. Het doet me goed u hier allemaal te zien.

Vanavond zijn we bij elkaar om te herdenken. Dát is wat we op 4 mei doen, élk jaar weer. We staan stil bij het verlies van onze dierbaren. We herdenken de mensen die hun leven gaven voor ónze vrijheid. We herdenken de slachtoffers van oorlog en conflict. Over de hele wereld.

78 jaar - zo lang leven wij in Nederland al in vrijheid. De afstand tot de Tweede Wereldoorlog wordt elk jaar groter. Toch merken wij de effecten nog steeds. Een oorlog laat diepe sporen na - in een mensenleven én in de maatschappij.

Veel oorlogsgetroffenen leven nog steeds met pijn en gemis. Soms ook met gevoelens van spijt, schuld en schaamte. De dunne grens tussen goed en fout. De generaties die na hen komen, voelen dat. Zélfs al wordt er in de familie nooit over gesproken. Kinderen en kleinkinderen. De oorlogservaringen vormen hen ook. Zo probeert ieder een eigen betekenis te geven aan het verhaal.

Oorlog en conflict zijn zo oud als de wereld. Dictators ook. We zien dan ’t aller-aller-slechtste in de mens naar boven komen. Je zou er moedeloos van worden. Toch zien we - op hetzelfde moment - ook iets hoopvols gebeuren. We zien mensen opstaan. Mensen die meeleven. Die willen beschermen. Die van betekenis willen zijn voor hun medemens.

Binnen onze gemeente leven wij mee met de Oekraïners en met andere vluchtelingen. Zij zijn gevlucht voor de verschrikkingen in hun land. Vele van hun geliefden stierven in de strijd. Wij willen onze armen troostend om hen heen slaan. Door onderdak en opvang te bieden. Ik vind het fijn om te zien dat vele inwoners voor hen klaarstaan, met aandacht en praktische hulp.

 

Wat betekent het om te leven met oorlog? Hoe brengen we rust in de harten van mensen die diep zijn geraakt door de oorlog, vroeger en nu? De ander zien, dat is het begin van alles. Laten we de getroffenen een stem geven. Niet zwijgen over wat er is gebeurd. Hun verhalen horen en nog eens horen. Om daarmee ruimte te scheppen voor verwerking. Weer vertrouwen te krijgen in de medemens.

Echt luisteren naar de ander, dat werkt troostend en verbindend. Het is van onschatbare waarde. Als jij luistert en jij daardoor werkelijk het verschil kan maken voor die ander, dan is dat een moment dat je zult koesteren en je blijft herinneren.

Mijn opa was in de Tweede Wereldoorlog huisarts. De oorlog, daar was hij niet heel spraakzaam over. Verschrikkelijke dingen kreeg hij te zien, maar hij probeerde te helpen waar hij kon. En hij zag wat dat deed met de ander en met hemzelf. Dat probeerde hij ook mee te geven aan zijn kinderen en kleinkinderen. Wees van betekenis voor een ander. Doe iets goeds met je leven. Hoe klein ook. Verspil je talenten niet.

De oorlog leert ons belangrijke, waardevolle lessen. Juist nu we te maken hebben met polarisatie en onbegrip in ons land. Mensen staan soms lijnrecht tegenover elkaar. Ze horen elkaar niet meer. Dat is gevaarlijk. Het leidt tot gevoelens van onveiligheid en isolement.

Laten we daar met elkaar een ander geluid tegenover zetten. Laten we blijven vertrouwen in het goede en dat de meeste mensen deugen. We hebben meer gemeenschappelijk dan dat we verschillen. Allemaal zijn we kwetsbaar. En juist in die kwetsbaarheid kunnen we elkaar vinden. Want kwetsbaarheid verbindt.

Verbinding. Het lijkt in deze tijd zo’n gemakkelijk woord. Maar hoe doe je dat eigenlijk,  verbonden zijn? Met onze telefoons zijn we het 24 uur per dag, maar zijn we dat echt? Laten we elkaar ook gewoon in de ogen blijven kijken. Ons hart openen voor de ander. Elkaar vertellen over de pijn en wat ons raakt. Met respect voor de verschillen die er mogen zijn.

Echte verbinding is de stap op weg naar een betere wereld. Een wereld niet gedreven door angst en haat, maar door begrip en respect.

Het verleden gaat niet voorbij. Dat kunnen we niet veranderen. Maar de toekomst wel. En die toekomst, die behoort aan ons. Kennis van het verleden maakt dat we waakzaam blijven, voor altijd. Dat is het grote belang van herdenken.

Vanavond denken we aan alle getroffenen van de oorlog. Laten we hun namen blijven noemen. Zij mogen nooit - nooit - vergeten worden. We willen hen eren door belangrijke waarden te koesteren – vrijheid en verbinding. En daarom herdenken we hen met 2 minuten stilte.

Dank u voor uw aandacht.